Deutsch
English
Español
Français
Italiano
Polski
Português
Русский
Türkçe
Svenska
Chinese
MagyarReview Dell Studio XPS 16 (ATI HD4670) Notebook
Hot Stuff!
Fans van Dell's efficiente XPS serie krijgen wellicht weer waar voor hun geld - Dell biedt haar Studio XPS 16 nu ook met een snelle ATI Mobility Radeon HD4670 grafische kaart. In vergelijking met de originele specificaties van de Studio XPS-range belooft dit een echte prestatiewinst op te leveren. Deze review zal tonen hoe de balans van prestaties, geluids- en hittevorming en batterijduur nu ligt.
Met de witte kleur van ons nieuwste prototype komt nu ook het derde ontwerpalternatief van de Studio XPS ons bureau binnen (na zwart en rood). Naar onze mening vonden wij de rode versie van de notebook mooier, maar smaken verschillen natuurlijk. Naast de kleurkeuze is de afwerking en het gebruikte leer van de beeldschermklep altijd goed op elkaar afgestemd en zeer netjes gebouwd.
Dit geldt eigenlijk voor het hele apparaat, met zijn goede stabiliteit vanwege zijn aluminium onderkant en algemeen goede gevoel bij het aanraken. Daar moet bij vermeld worden dat de aluminium oppervlakken het voordeel of nadeel hebben (het is maar hoe je het ziet) dat de interne hitte van de notebook goed naar de buitenkant geleid wordt. Maar meer daarover in de uitstoot-categorie. Kleine aanpassingen zijn gemaakt in de nieuwste versie van de Dell Studio XPS 16, die bijvoorbeeld een uitwerking hebben op de luchtcirculatie.
Lezers die meer willen weten over de behuizing, de aansluitingen, invoerapparatuur en het beeldscherm kunnen dit vinden in de bestaande review van de Dell Studio XPS 16 of de preview van deze test. De hierna volgende review focust vooral op de upgrade van de grafische kaart naar de ATI Mobility Radeon 4670 en de resulterende prestaties.
Prestaties
De keuze aan processors in Dell's webshop is meestal niet te ruim en wisselt voortdurend. Op dit moment kunnen de T6600, T9600, T9900 en de P8600 chip worden uitgekozen. Het hangt vooral sterk af van welke voorgeconfigureerde XPS u kiest als basis. Als de processor van uw voorkeur niet in de lijst staat, kunt u altijd met Dell bellen om een individuele keuze samen te stellen.
De snelle twee-kernige chip van de huidige Penryn-generatie, de Intel Core 2 Duo P9700, is ingebouwd in ons testexemplaar. De chip behoort tot de snelste dual-core processors die op dit moment te verkrijgen zijn met een kloksnelheid van 2,8 Ghz. Slechts de T9800, de T9900 en de X9100 zijn nog sneller dan de P9700. De chip als vertegenwoordiger van het Pxxxx-ontwerp heeft een indrukwekkend laag stroomverbruik (TDP-waarde, ofwerl Thermal Design Power). Deze valt onder de 35W van de Txxxx serie met haar 28W. Wat de koeling betreft heeft onze chip dus een licht voordeel ten opzichte van Txxxx chips als de T9800.
Hoewel het effect van de processor op het hele systeem en in enkele games bekeken moet worden met enig relativeringsvermogen kan er gezegd worden: snelle chips maken de notebook duurder, en niet zo'n beetje ook.
Als de basisconfiguratie met de T6600-processor wordt gekozen, wil Dell een meerprijs van 80 Euro hebben voor de P8600 chip in haar webshop (1 oktober 2009). En T9600 chip kost zelfs 300 Euro meer en de topconfiguratie met een T9900 kost 640 Euro extra! De prijsstellingen van Dell zijn wat mysterieus, vooral als de huidige prijzen bekeken worden die door Intel worden gevraagd voor de processors (per 1000 units: P8600-$209, T9600-$316, T9900-$530). Dus terwijl Dell een prijsverschil vraagt van 220 Euro tussen de P8600-processor en de T9600, kost hij origineel bij Intel maar $107 meer. Gebruikers die prestaties willen zullen dus diep in de buidel moeten tasten.
De CPU-prestaties kunnen goed gevisualiseerd worden met de CineBench R10 rendering benchmarks. Onze testconfiguratie haalde ongeveer 3425 punten in de single-core test en een goede 6133 punten in de multi-core rendering test. Met deze resultaten worden zelfs de prestaties van de oudere Core 2 Extreme X9000 CPUs (800MHZ FSB, 6MB L2-Cache, 44W TDP) ingehaald, met natuurlijk een veel lager stroomverbruik.
Door naar de gebruikte grafische kaart, de Mobility Radeon HD 4670 van ATI. Deze chip is technisch gebaseerd op de Mobility Radeon HD4650 die al erg overtuigde in een paar lager geprijsde multimedia-notebooks. De 4670 belooft een wat beter prestatieniveau met een hogere kloksnelheid. Maar dit gaat meestal gepaard met een hogere uitstoot van hitte en lawaai.
De grafische chip heeft 1GB aan videogeheugen van het type DDR3 in de geteste laptop. In vergelijking met GDDR3-gebeugen is normale DDR3 beduidend goedkoper maar ook iets trager. Tot slot geeft ATI een maximaal verbruik aan van 30W voor de chip.
De Studio XPS 16 belooft een enorme prestatiewinst met haar nieuwe configuratie zoals gemeten met Futuremark’s bekende 3DMark 2006. De notebook klimt op tot 6800 punten van de slechts 4279 punten van de originele basisconfiguratie toen de serie gelanceerd werd (T9400-processor / HD3670 GPU). Dit zet de Studio XPS 16 op hetzelfde niveau als de Acer Aspire 8935G of de Asus G50 met een Geforce 9700M GT-kaart.
Het resultaat van de nieuwe 3DMark Vantage benchmark test bleef ook binnen de verwachtingen. De XPS 16 plaatste zichzelf opnieuw in het blikveld van de Acer Aspire 8935G en zelfs dichtbij de MSI GT627 met een totale score van 2927 punten. Afhankelijk van het apparaat is de grafische score in de buurt van de ATI Mobility Radeon HD4650 en significant hoger dan de Geforce GT 240M in de Acer Aspire 5739G en significant lager dan de Geforcce GTS 160M met een deelscore van 2547 punten.
| 3DMark 06 Standard Score | 6828 punten | |
| 3DMark Vantage P Result | 2947 punten | |
Help | ||
Maar hoe zien de algemene prestaties van de Studio XPS 16 eruit? Onder andere de nieuwste PCMark Vantage kan deze vraag beantwoorden. De notebook behaalde iets meer dan 4000 punten in de algemene score en is daarmee bijna op het niveau van de al geteste Acer Aspire 5935G, GT 627 van MSI, de Asus M60VP en de Latitude E6500, ook van Dell.
| PCMark 05 Standard | 7348 punten | |
| PCMark Vantage Result | 4009 punten | |
Help | ||
Met betrekking tot RAM-geheugen had ons prototype een 4GB DDR3-module (2x2048MB, PC3-8500F van Hyundai). We hebben dan ook de notebook gebruikt met Windows Vista Home Premium in haar 64-bits versie. Indien mogelijk zijn de benchmarks (PC Mark Vantage, CineBench) ook in 64-bits modus gedraaid.
Dell rust de configuratie uit met een maximale 8GB RAM, met een hoge meerprijs van 1062 Euro. Okee, de DDR3-modules van 4096MB zijn nog relatief duur, maar dit aanbod is in vergelijking met de huidige straatprijzen wel erg onaantrekkelijk. Goede DDR3 modules van 4GB zijn al te krijgen voor ongeveer 300 Euro.
Gelukkig maakt Dell het eenvoudig om zelf het geheugen uit te breiden in de Studio XPS 16. De grote onderhoudsklep aan de onderkant van de laptop kan worden geopend met een schroevendraaier en vanuit hier kunnen alle componenten bereikt worden. Dit is een goede oplossing voor gebruikers die gericht zijn op het verbeteren van prestaties.
Zo is het vervangen van de harde schijf ook mogelijk. Deze wordt vastgehouden met vier schroeven en kan snel verwijderd worden. Een snelle 7200 toeren harde schijf met een bruto capaciteit van 500GB is in ons testexemplaar ingebouwd. De Seagate Momentus ST9500420ASG laat een goede gemiddeld transferrate zien van 76MB/s en een evenzeer snelle accessrate van 17,3 milliseconden in de HDTune Benchmark test.
Snellere prestaties kunnen bereikt worden door het gebruik van een SSD. Dell biedt een niet nader gedefinieerde 256GB SSD aan voor een meerprijs van 330 Euro. Als we de huidige marktprijzen bekijken zijn we dit keer blij verrast: SSD’s met deze capaciteit kosten in de winkel tenminste 500 Euro. Het is absoluut noodzakelijk om te weten wat voor schijf is ingebouwd omdat wij in in onze uitgebreide SSD-test hebben aangetoond dat er grote prestatieverschillen zijn tussen verschillende modellen.
Toevoeging: aan de hand van informatie van Dell wordt vermeld dat een SSD van Samsung wordt gebruikt, namelijk de MP800 met een capaciteit van 256GB en een winkelprijs van ongeveer 500 Euro. Met dat in het achterhoofd kan de gevraagde meerprijs van Dell (330 Euro) als een koopje worden gezien.
De latencies onder Windows Vista zijn bekeken met de DPC Latency Checker tool. Ze bleven altijd uitzonderlijk, binnen een grens. Slechts in enkele gevallen lagen de resultaten in het grensgebied. Dit betekent dat de Studio XPS geschikt is voor het aansluiten van externe geluidskaarten en vergelijkbare randapparatuur, tenminste met de voorgeinstalleerde drivers van ons testmodel.
Gamingprestaties
Uiteraard heeft de inzet van de nieuwe ATI Mobility Radeon HD4670 gameverslaafden in een staat van euforie gebracht, aangezien deze grafische kaart in de XPS 16 zich in de bovenste middenklasse bevindt – snel genoeg om zelfs de nieuwste games goed op het scherm te toveren. De euforie is te begrijpen, maar laten we over een ding duidelijk zijn: de Studio XPS 16 is niet ontworpen als gaming-notebook, maar meer als snel multimedia-apparaat met een focus op het renderen en bewerken van video (1080p FullHD RGB LED Display). Dit maakt ook gelijk duidelijk waarom zeer dure componenten kunnen worden ingebouwd zoals de T9900 processor, 8GB RAM, 256GB SSD enzovoort. Dit is hardware die gamers ook best links kunnen laten liggen. De topconfiguraties bereiken snel een Alienware-niveau, een ‘speelplaats’ voor echte gamers.
Hoe dan ook, we konden het niet laten om de XPS 16 onze testbaan met een paar van de nieuwste games door te leiden. De gebruikte grafische driver is 8.14.10.0655 (vanuit de fabriek).
FEAR2
Zoals gebruikelijk hebben we de horror-shooter getest in drie detailniveaus waarbij de eerste single-player missie van de demo werd gespeeld. Fraps noteerde een top-framerate (800x600, lage details) met een gemiddelde rate van 104,24 fps, waarbij de rate een korte tijd instortte tot onder de 30 fps. De Studio XPS haalde een gemiddelde framerate van 62,48 fps op medium details, waarbij de rate tussen de 30 en 60 fps bleef met een dieptepunt van minder dan 15 fps. Dit beeld lijkt op de rates van het hoge detailniveau, die dalen tot een gemiddelde van 52,3 fps en ook korte dips die het beeld doen schokken. Over het algemeen konden we irritante schokken waarnemen in alle detailniveaus, zelfs al konden deze niet herkend worden in de fps-diagrammen.
Farcry2
We maken ook een kort uitstapje naar de controversiele game Farcry2, die we hebben bekeken met geintegreerde benchmarks en in daadwerkelijke gameplay. De Dell Studio XPS 16 haalde een gemiddelde 35,93 fps in hoge details in de benchmark-test en bleef boven de kritieke 30 fps, met uitzondering van een paar glitches. De gameplay-test gaf een consistent en vloeiend beeld op dezelfde resolutie, maar met wat lagere details.
Crysis
We hadden geen echt hoge verwachtingen over de prestaties, maar het resultaat is toch interessant. De geintegreerde GPU benchmark test liet een gemiddelde zien van 30,22 en 23,59 in hoge en medium details. Beide resultaten beloven niet bepaald vloeiend spelplezier. Het laagste detailniveau geeft een gemiddelde van 54,88 fps, met regelmatige dips onder de 30 fps. Zelfs subjectief waren schokken waarneembaar. Ter vergelijking zijn alleen de beste van drie runs genomen.
Call of Duty 5
De shooter Call of Duty 5 is nieuw in de gaming-tests. Helaas waren de gemiddelde fps-waardes (frame rates) van 26,22 fps (medium detail) en 29,7 fps (hoog detail) onaantrekkelijk laag, ook had de sequence last van verschillende dips van onder de 15 fps, die duidelijk zichtbaar waren als schokken in het beeld.
Als het detailniveau werd teruggeschroefd naar 'laag' werden de resultaten aanmerkelijk beter met een goede gemiddelde 57,13 fps, maar de dips naar 15 fps bleven. Hier werden dus ook schokken waargenomen.
Anno 1404
Tot slot draaiden we het strategiespel Anno 1404, vooral populair in Duitsland. Alhoewel een vloeiend beeld niet essentieel is voor succes in dit spel, geeft het verhogen van het grafisch detailniveau tot het maximum wel een aanmerkelijk verbeterd spelplezier.
Fraps noteerde tijdens de 'campaign demo' een gemiddelde 24,8 fps, zelfs op hoge details. Subjectief vonden we deze framerate te traag, en het schokkende beeld gaf aan dat we het detailniveau beter naar 'medium' konden terugschroeven.
Maar de praktische gaming test met deze instellingen bracht ook geen permanente verbetering. De fps gemeten over een langere duur liet consistent dips zien naar ongeveer 15 fps, die op het beeld overkwamen als schokken.
Alhoewel Anno 1404 prima speelbaar was tijdens de medium detailinstellingen, moesten we toch wennen aan deze korte schokken. Als u deze liever niet ervaart kan het detailniveau en de resolutie nog verder teruggeschroefd worden, maar wel ten koste van grafische kwaliteit. Helaas gaan dan ook fantastische effecten zoals de transparantie van het wateroppervlak verloren.
Oordeel: In principe behoort de ATI Mobility Radeon HD4670 tot de hoge klasse grafische kaarten met goede prestaties. Maar de praktijk bleek weerbarstiger: de kaart overtuigde niet in de Studio XPS 16. Dit lag grotendeels aan de constante prestatiedips, die ook al waargenomen zijn in de Acer Aspire 8935G met identieke grafische hardware.
De prestaties zijn wellicht genoeg voor het af en toe spelen van een spelletje, maar echte gamers zullen niet tevreden zijn met de inconsistente prestaties, vooral in shooters die een consistent hoge framerate nodig hebben voor een succesvol spel.
Uitstoot
Systeemlawaai
De Studio XPS 16 is een aangenaam stille werkpartner in office-modus. Met een volume van 32,7 dB(A) kan de notebook nog wel gehoord worden, maar hij blijft bescheiden in de achtergrond. Afhankelijk van de belasting kan de ventilator af en toe wel wat sneller draaien, dan wordt de laptop wel duidelijk hoorbaar met 35,8 dB(A), maar nog niet echt vervelend luid.
Data-toegang op de harde schijf levert ook geluid op, net als het spelen van DVD's met de ingebouwde schijfeenheid, duidelijk hoorbaar met 38,6 dB(A).
Onder belasting bereikt de Studio XPS snel een geluidsniveau van 42,1 dB(A) en wordt dan duidelijk hoorbaar, maar toch niet irritant vanwege de lage frequentie van het lawaai. Zelfs over langere periodes van volledige belasting blijft de notebook constant op dit geluidsniveau.
Geluidsniveau
| Onbelast |
| 32.7 / 32.7 / 35.8 dB (A) |
| HDD |
| 33.6 dB (A) |
| DVD |
| 38.6 / dB (A) |
| Belasting |
| 42.1 / 42.1 dB (A) |
 | ||
30 dB stil 40 dB(A) hoorbaar 50 dB(A) luid |
||
min:  , med:  , max:  (15 cm afstand) | ||
Temperatuur
Het verschil tussen de gemeten oppervlaktetemperatuur tijdens volledige belasting en de temperatuur tijdens geen belasting of office-gebruik is extreem. We konden een maximumtemperatuur van 44,5 °C meten aan de bovenkant van de behuizing in de buurt van het touchpad na enkele uren van volledige processor en GPU-belasting (Furmark en Prime95). Dit voelt subjectief aan als erg warm. De bodem van de behuizing bereikte zelfs een nog hogere 47,7 °C.
De resultaten werden gemeten met de 9-cels batterij die bij ons testexemplaar was inbegrepen. Deze tilt de notebook duidelijk op van de tafel en laat hierdoor een goede luchtcirculatie toe tot de behuizing. We hebben dan ook dezelfde tests gedraaid met de standaard 6-cels batterij. Dit leverde een algemene temperatuurverhoging op van ongeveer 1-2 °C aan zowel de boven- als onderkant van de behuizing. Echter, de maximum-temperaturen bleven bijna onveranderd.
Het plaatje verandert volledig als de laptop weinig of niet wordt belast, bijvoorbeeld tijdens office-gebruik. De oppervlakte-temperaturen van de bovenkant van de notebook blijven een aangename 34,7 °C en de bodem warmt op tot een prima 38,7 °C. Hierbij wordt het gebruik van de laptop op schoot geen probleem, zolang er maar niet teveel van het apparaat gevraagd wordt.
(±) De maximumtemperatuur aan de bovenzijde bedraagt 44.5 °C / 112 F, vergeleken met het gemiddelde van 36.9 °C / 98 F, variërend van 21.1 tot 71 °C voor de klasse Multimedia.
(-) De bodem warmt op tot een maximum van 47.7 °C / 118 F, vergeleken met een gemiddelde van 39.1 °C / 102 F
(±) Bij onbelast gebruik bedraagt de gemiddelde temperatuur voor de bovenzijde 32.9 °C / 91 F, vergeleken met het apparaatgemiddelde van 31.2 °C / 88 F.
(-) De palmsteunen en het touchpad kunnen zeer heet aanvoelen met een maximum van ###max## °C / 112.1 F.
(-) De gemiddelde temperatuur van de handpalmsteun van soortgelijke toestellen bedroeg 28.8 °C / 83.8 F (-15.7 °C / -28.3 F).
Een veel bediscussieerd punt die hiermee verband houdt is het mogelijke 'throttlen' of terugschroeven van de hoofdcomponenten door een te hoge temperatuur. Om dit te testen hebben we ons testexemplaar volledig belast over een nacht (Prime95 en Furmark) en achteraf de resultaten vergeleken in 3DMark met de resultaten van een 'koele' laptop. En kijk eens aan, de test haalt zelfs 7 punten extra met 6828 punten. Niks aan de hand dus.
Dat was wel anders in een eerder, defect testexemplaar die op dit punt problemen gaf.
De temperatuur van de hoofdcomponenten in de behuizing zijn natuurlijk belangrijk. Helaas was het niet mogelijk om de temperatuur van de grafische kaart uit te lezen. We konden slechts de temperatuursensoren van de processor en de harde schijf uitlezen. De temperatuur van de processor bereikten snel een temperatuur van 55-60 °C onder belasting van zowel de processor en de GPU, maar deze temperatuur bleef wel constant over een paar uur systeembelasting.
We maakten ons wel zorgen over de kleine adapter. Deze warmde op tot 77,2 °C na enkele uren volledige belasting (processor en GPU). In deze toestand kon hij beter niet aangeraakt worden. Het is hoe dan ook aan te raden om de adapter tijdens gebruik op een goed geventileerde plek te leggen zodat de hitte weg kan komen. Dit is waarschijnlijk de prijs die betaald moet worden voor een adapter die lekker klein is en maar 440 gram weegt.
Baterijduur
Ons prototype was al uitgerust met een maximale 9-cels batterij. Deze is op dit moment niet te verkrijgen in de webshop en kan alleen telefonisch besteld worden. Met een capaciteit van 85 Wh belooft deze een ongeveer 50% langere batterijduur dan de standaard 6-cels lithium-ion batterij.
Toevoeging: de 9-cels batterij kost op dit moment 139 Euro. Ordernummer: SKU 451-10692
In het ergste geval (volledige belasting met het beeldscherm op maximale helderheid, alle communicatiemodules aangezet en een hoog prestatieprofiel) haalde de Dell Studio XPS 16 een batterijduur van 94 minuten in de BatteryEater Classic test. De bovenlimiet van de batterijduur is zoals gebruikelijk bepaald met onze BatteryEater Reader’s test met maximale energiebesparingsopties ingeschakeld (beeldscherm op minimale helderheid, WLAN en Bluetooth uit). Tijdens deze test hield de batterij het 234 minuten ofwel bijna 4 uur vol.
Tijdens praktisch WLAN-gebruik met de hoogste beeldschermhelderheid en energiebesparingsopties ingeschakeld hield de XPS het 176 minuten uit, ongeveer 3 uur. Dit maakt een zuinig mobiel gebruik mogelijk. Als de 6-cels batterij wordt gekozen moet men genoegen nemen met ongeveer 2 uur batterijduur.
Een opgeladen 9-cels batterij is tenminste voldoende voor het afspelen van een DVD, omdat de laptop in deze test 147 minuten het volhoudt. Het wordt wat krapper met een BluRay-schijf. Onze testfilm (James Bond – Casino Royale) kon niet volledig worden afgespeeld omdat de laptop het maar 125 minuten volhield.
Als we deze resultaten vergelijken met de Studio XPS 16 in zijn originele configuratie toen de laptop werd gelanceerd, komen de resultaten in een vergelijkbare marge, of zelfs iets beter dan de resultaten van ons vorige testexemplaar (als we de 6/9-cels batterij meerekenen).
| Uit / Standby | 0.2 / 0.5 Watt |
| Inactief | 27.3 / 36.4 / 39.5 Watt |
| Belasting |
75.9 / 85.4 Watt |
   
| |
Samenvatting
Met betrekking tot de behuizing en de aansluitingen is de nieuwe versie van Dell’s Studio XPS 16 nog steeds van hoge kwaliteit. De behuizing is goed vanwege het gebruik van materialen van hoge kwaliteit en de goede stabiliteit.
De opwarming van de behuizing onder volledige belasting was relatief hoog, net als in de eerste configuratie van eerder dit jaar, maar bleven tijdens office-gebruik in ieder geval relatief laag. Dit geldt ook voor het lawaai van de notebook en zijn ventilatoren. Dit was al het geval voor ons testexemplaar zoals hij uit de fabriek kwam zonder eigen aanpassingen. Een herinstallatie van het systeem, zoals vermeld wordt in ons Duitse forum, was voor deze resultaten niet nodig.
Wel wordt door verschillende gebruikers melding gemaakt van schokken in verschillende spellen. We hebben het advies gevolgd van sommige van onze forum-gebruikers en de notebook opnieuw geïnstalleerd met drivers van de website van Dell. Door de geïntegreerde recovery-optie (F8 indrukken tijdens het opstarten) was dit niet al te moeilijk. Maar de grafische driver was dezelfde als voor de herinstallatie van ons testexemplaar. Het verbaast u dan ook vast niet dat de resultaten niet significant verschilden in games en benchmarks tijdens een tweede test.
Eigenlijk presenteerde de Dell Studio XPS zichzelf vooral als high-end multimedia notebook, en zijn sterke punten liggen zeker niet op gaming-vlak. Juist het tegenovergestelde: de notebook biedt een snel platform voor het renderen en bewerken van FullHD video-materiaal. Het RGB-LED beeldscherm met een 1080p resolutie bewijst dat maar des te meer.
