Uncanny valley-effect: Studie toont immuunreactie aan op mensachtige avatars

Het uncanny valley-effect is de emotionele reactie die optreedt wanneer een niet-menselijke entiteit (zoals een robot, animatie of pop) gevoelens van griezeligheid, ongemak of afkeer opwekt. Een recente studie van de Universiteit van Hamburg ontdekte dat dit effect ook fysiologische reacties oproept, met name immuunreacties.

Drie groepen virtuele agenten

In het onderzoek werden drie groepen virtuele agenten gebruikt: stripfiguren, realistische avatars en avatars met subtiele afwijkingen van het menselijke uiterlijk die als griezelig werden ervaren. Proefpersonen hadden interactie met deze avatars in een virtuele realiteitsomgeving. Voor en na de interactie werden speekselmonsters van de proefpersonen genomen om de concentratie van immunoglobuline A (sIgA) te meten, een antilichaam dat een sleutelrol speelt in de slijmvliesimmuniteit.

Automatische immuunrespons

Uit de resultaten bleek dat alleen de groep griezelige avatars een significante stijging van de sIgA-concentratie teweegbracht. Dit suggereert dat ongemak bij deze avatars een automatische immuunrespons kan uitlokken. Interessant genoeg correleerde deze toename niet met bewuste evaluaties van de avatars, wat suggereert dat de immuunrespons onbewust en instinctief werd opgewekt.

Avatars als potentiële bronnen van ziekte

De onderzoekers interpreteerden deze resultaten in de context van de pathogeen-vermijdingshypothese. Zo heeft het menselijk brein zich ontwikkeld om subtiele verwijzingen naar mogelijke ziekten te herkennen en de bijbehorende beschermingsmechanismen te activeren. Avatars die er griezelig uitzien, zouden daarom als potentiële ziektebronnen kunnen worden gezien, wat de in gang gezette immuunreactie verklaart.

Invloed op het ontwerp van avatars

Het onderzoek biedt nieuwe inzichten in de fysiologische effecten van het uncanny valley-effect en vergroot het begrip van hoe mensen reageren op mensachtige digitale personages. De resultaten zouden van invloed kunnen zijn op het ontwerp van avatars in virtual reality-toepassingen, vooral op gebieden zoals gezondheidscommunicatie of psychologische training.