Deutsch
English
Español
Français
Italiano
Polski
Português
Русский
Türkçe
Svenska
Chinese
MagyarTestrapport MSI GT660R notebook
MSI hoort niet echt bij het slinkende groepje premium fabrikanten, die zo nu en dan een laptop ontwikkelen voor meer dan 2000 euro. MSI heeft zijn naam gevestigd onder mobiele game fans door een agressieve prijsstelling voor goed uitgeruste laptops. De recentste voorbeelden hiervan zijn de GE600-i5447W7P (ATI HD 5730 voor 800 euro) of de GX640-i5447LW7P (HD 5850 voor 1050 euro). De zwakheden van MSI game systemen zijn meestal de invoerapparaten, het systeem geluid en de afwerking.
Met de GT660R-i74129BLW7P presenteert MSI zijn vlaggenschip game model. Je moet nogal een fanatiekeling zijn om voor dit model te kiezen, want met een prijs van 2200 euro zullen enkel veeleisende klanten hun bankrekening willen plunderen. Enkele eigenschappen van het apparaat zijn twee 500 GB harde schijven in RAID0 (snelheid), een extreem krachtige GeForce GTX 285M grafische kaart, de turboknop voor het overklokken van de CPU en GPU en een ingebouwd sound system van Dynaudio (2.1).
In dit testrapport zoeken we uit of de hoge prijs te rechtvaardigen is. Kan MSI de zwakheden van de goedkopere GT-, GE- en GX-modellen achter zich laten en een game laptop zonder nadelen fabriceren? Kom er achter in ons uitgebreid testrapport.
Behuizing
Als we naar de GT660R kijken vragen we ons onmiddellijk af: probeert iemand te concurreren met de Asus G-serie? De hoekige massieve vorm, de FX-elementen en de overduidelijke V-vorm van de behuizing lijken dit te bevestigen. Toch heeft de fabrikant absoluut geen kloon gemaakt. De rode rand van de speciale toetsen (boven het toetsenbord), de zilver/rode luidsprekers en het chroom-kleurige touchpad leggen de nadruk op de game aspecten van de laptop.
De voldoende stabiele deksel heeft geen vlak oppervlak, maar loopt enigszins taps toe naar het MSI logo. De prominente vorm loopt door naar de beeldscherm rand, de polssteun en het touchpad. Het logo op de deksel is ook verlicht, net als de ventilatieroosters aan de voorkant en de zilveren strepen op de deksel (rechter en linker oppervlak) en de polssteun (rechts+links). In de buitenfoto's is dit zichtbaar als zilveren sierstrepen. Achter het plastic zitten LED's die oranje oplichten.
De 3,5 kilo zware constructie is niet zo stevig gebouwd als je zou aannemen gebaseerd op zijn formaat. Met twee handen kunnen we de behuizing iets buigen, maar dit resulteert niet in spleten. Geen gebied geeft mee onder druk; slechts het gebied boven de toetsen (speciale toetsen zoals turbo) kunnen iets ingedrukt worden.
Met het honingraat patroon op de polssteun verwachtten we goede grip. Maar dit is niet het geval doordat het patroon een glanzende finish heeft. Op het testmodel zijn het eerder de talloze stickers die een bepaalde hoeveelheid grip bieden voor de handen. Hoogglans is een leidend thema op de GT660R. Het zwarte oppervlak (ook de ruimte tussen de toetsen) trekt vingerafdrukken, pluizen en stof aan. Het vraagt constant om een poetsdoekje, wat niet eens meegeleverd wordt.
De stevige bevestiging van de beeldscherm scharnieren zijn prijzenswaardig. Ze houden de zware deksel in positie zonder wiebelen, zijn stijf bevestigd aan de basiseenheid en openen tot maximaal 180 graden. Dit kan een voordeel zijn bij gebruik van een extern beeldscherm. De deksel kan zonder problemen met één hand geopend worden, hoewel de scharnieren erg strak zijn. Het hoge gewicht houdt de basiseenheid stevig op zijn plaats.
Aansluitingen
We raden vaak MSI laptops aan vanwege hun uitgebreide aansluitingen. De GT660R laat zich niet kennen en biedt twee USB 3.0 poorten en een ExpressCard/54 (uitbreidingskaarten). De aansluitingen zijn over drie zijden van de laptop verspreid, waaronder de achterzijde. De aanwezigheid van eSATA, HDMI, VGA, voeding en Ethernet aan de achterzijde is plezierig, zo wordt een kabelbrei op het bureau voorkomen. Alle onhandige kabels zijn zo uit het zicht verbannen; enkel USB en audio bevinden zich aan de zijkanten.
De vier audioaansluitingen maken het aansluiten van een 7.1 luidsprekersysteem (analoog) mogelijk inclusief SPDIF (optisch). De software van de Realtek geluidskaart vraagt na het aansluiten om het type luidspreker (midden, achter, subwoofer).
De LED effecten bestaan niet uit slechts 'aan' en 'uit'. Met MSI Led Manager kan de gebruiker de LED's synchroon met de audio laten knipperen. De Sound Source-modus verlicht de LED's met links-rechts stereo effecten op basis van het geluid. De LED verlichting richt zijn aandacht op de richting van het geluid. Dat is niet alles: de "Breathe"-modus laat in Alienware-stijl de LED's in stand-by precies dat doen (dimmen en helderder). De kleuren zijn echter niet aan te passen.
Invoerapparaten
Toetsenbord
Terwijl de fabrikant qua design alles uit de kast heeft getrokken, is het toetsenbord een nogal standaard exemplaar met vrijstaande toetsen. De toetsen liggen bovenop een glanzend zwart vlak, wat benadrukt wordt door de grote ruimte tussen de toetsen. Helaas heeft de invoer last van een sponzige aanslag en een paar kleine toetsen (enter, rechter shift). De pijltjes toetsen zijn smaller dan de letters en zijn weggedrukt onder de enter-toets zonder voldoende ruimte. Misslagen zijn dan ook het resultaat in hectische games.
Verscheidene toetsen zijn speciaal voor games gemarkeerd. Dit zijn de WASD- (richtingen) en pijltjestoetsen (ook op het numerieke keypad). Het drukpunt en de aanslag zijn erg duidelijk, maar de sponzige, springerige aanslag brengt geen plezier.
Touchpad
Het Synaptics touchpad (V6.2) behoort volgens het versienummer tot de nieuwste touch-generatie. Het nieuwe, of tot nog toe niet opgevallen, EdgeMotion-gebied aan de rand van het pad. EdgeMotion moet het bewegen van de cursor over lange afstanden makkelijker maken, doordat de muisbeweging doorzet wanneer de vinger de rand nadert. De snelheid en het formaat van deze grensgebieden zijn aanpasbaar. Toch kan deze functionaliteit ons niet echt overtuigen doordat het touchpad onder gamers toch niet een grote rol speelt.
Typisch voor multi-touch is zoomen en scrollen met twee vingers mogelijk. Een horizontale en verticale scroll balk aan de rechter- en onderzijde van het touchpad helpt traditionele gebruikers bij het navigeren.
Het touchpad heeft een glanzend plastic oppervlak, wat, afhankelijk van je smaak, te glanzend of precies goed is. Bewegingen worden efficiënt uitgevoerd zonder te gevoelig te zijn aan de randen. De muisknoppen hebben veel druk nodig en zijn duidelijk hoorbaar wanneer ze ingedrukt worden. De buitenste toetsen hebben een erg duidelijk aanslag, terwijl meer naar binnen er meer druk nodig is voor de aanslag van de toetsen.
Het belangrijkste voor aankomende gamers is de touch balk boven de toetsen. Hier kan je favoriete game gestart worden (P1 programmeerbaar) of turbo kan geactiveerd worden voor de CPU en GPU. Als je denkt dat je GT660R oververhit raakt, kun je de ventilator op het hoogste niveau laten draaien met de druk van een knop. Bluetooth, WLAN en de lichteffecten kunnen hier geactiveerd worden. Als laatste is er de Eco-toets die schakelt tussen de MSI energie-modi (Gaming, Movie, Presentation, Office, TurboBattery, Eco off).
Beeldscherm
Het Full HD beeldscherm van de MSI GT660R heeft een hoge resolutie van 1920 x 1080 pixels. Dit biedt een erg goed overzicht van het scherm, wat vooral helpt wanneer meerdere vensters geopend zijn. Het AUO paneel (B156HW01 V5) heeft geen anti-glans coating. Dit is acceptabel vanwege de claim een multimedia- en gamenotebook te zijn. Ondanks zijn lage contrast zorgt het glanzende oppervlak wel voor helderder kleuren op de GT660R.
Office notebooks hebben meestal een contrast van 150:1 tot 190:1. Helaas biedt ons testmodel met 176:1 niet veel meer dan dat. Van een goed contrast is dan ook geen sprake. Met waardes tussen 400:1 en 1000:1 kunnen we spreken van een goed contrast. Het contrast beschrijft de hoeveelheid wit er op een zwart oppervlak zit. Zwart lijkt dan ook niet zo duidelijk en donker als zou moeten. Klanten met een hoge standaard voor heldere kleuren zullen teleurgesteld worden. Vooral gezien de hoge prijs stelt MSI teleur met dit zwakke standaard contrast.
| |||||||||||||||||||||||||
Helderheidsverdeling: 92 %
Helderheid in Batterij-modus: 229 cd/m²
Contrast: 176:1 (Zwart: 1.3 cd/m²)
We meten de helderheid van het beeldscherm en behalen acceptabele resultaten. De gemiddelde helderheid was 229 cd/m2. LED belichting is met 92% erg constant. Binnen hebben gebruikers aan 150 cd/m2 meer dan genoeg. Het helderheidsoverschot kan een voordeel zijn bij gebruik in zonlicht.
Wanneer je de zon opzoekt met de GT660R zul je daar niet veel plezier aan beleven. Aan de ene kant worden pluisjes en stof vooral op het glanzende oppervlak zichtbaar. Aan de andere kant heeft het paneel geen anti-glare coating. De maximale helderheid van 243 cd/m2 doet inderdaad zijn best tegen de reflecties, maar heeft in direct zonlicht geen kans. Wanneer je buiten wilt surfen of gamen, kun je maar beter op zoek naar wat schaduw.
Een game laptop heeft goede kijkhoeken nodig zodat een gamer kleuren kan herkennen van boven en de zijkant zonder vervormingen. Deze hoge kwaliteitseisen kunnen niet vervuld worden door de MSI GT660R, doordat de kijkhoek-tolerantie zo laag is als de meeste 08/15 office laptops.
De verticale en horizontale kijkenhoeken zijn even slecht. Horizontaal kunnen de ogen 40 graden afwijken; verder wordt het beeldscherm donker en slaan de kleuren om. Als je van boven of onder het scherm bekijkt slaan de kleuren al bij 10 graden om.
Prestaties
MSI rust zijn game vlaggenschip uit met de weinig gebruikte, dure Intel Core i7-740QM (378 US Dollars bij afname van 1000 stuks). De high-end quad-core processor heeft een relatief lage standaard kloksnelheid (1,73 GHz) maar een erg hoge turbo snelheid (2,93 GHz). De 740QM heeft een 256 KB level 1 cache per core en een 6 MB level 3 cache. Het TDP is net als zijn kleinere broertj, de 720QM (4x 1,60 GHz), 45 Watt.
Intel Turbo Boost betekent dat de processor dynamisch zijn kloksnelheid aanpast aan de eisen van de applicaties. Individuele cores van de processor (samen met 4 virtuele cores) worden volledig automatisch overgeklokt. Zo zijn de geboden prestaties altijd precies toegesneden op de noden van de applicaties. Daarom maakt het voor een i7-processor niet uit of een programma of game multi-core geschikt is.
Hyper-threading voegt vier virtuele threads toe aan de vier fysieke cores. Applicaties kunnen dan ook tot 8 threads tegelijk uitvoeren. In dit geval klokken de cores niet naar 2,93 GHz, maar naar 1,9 GHz. Wanneer enkel een individuele core aan het rekenen is en de TDP-grens nog niet bereikt is, kan zijn kloksnelheid toenemen naar maximaal 2,93 GHz.
De Core i7-740QM ondersteund 12 GB DDR3 RAM. Deze maximale hoeveelheid gebruikt 3 RAM-sloten. Het 64-bit besturingssysteem Windows 7 Home Premium kan met deze hoeveelheid RAM overweg. Of deze immense investering ook uitbetaald wordt in de game prestaties valt nog te bezien.
Met de hogere standaard kloksnelheid en de hogere turbo snelheid (2,93 in plaats van 2,8 GHz) rekent de 740QM sneller dan zijn broertje de 720QM. Toch zou het niet deel uitmaken van MSI's game elite zonder een tweede 'Turbo'-functie. Dit is bij deze fabrikant al gebruikelijk voor de CPU. Ditmaal wordt de NVIDIA GTX 285M ook beïnvloed in de Turbo Drive Engine+ (TDE+).
Kan de Turbo-functionaliteit daadwerkelijk applicaties en games versnellen? We starten Prime95 (belasting van 8 threads). Normaal is de kloksnelheid van alle core 1862 MHz. Met TDE+ verhoogt de kloksnelheid naar 1955 MHz (verhoging van 7 procent). Cinebench R10 multi-core 64-bit geeft hetzelfde resultaat.
Zonder TDE+ resulteert Cinebench R10 single-core in de de verwachte turbo snelheid van maximaal 2913 MHz. Met de nadruk op 'maximaal', omdat de kloksnelheid fluctueert tussen 2378 en 2913 MHz. Wanneer de Turbo-knop ingedrukt wordt verandert dit niet direct, maar fluctueert de kloksnelheid nu tussen de 2510 en 3053 MHz.
De facto hebben we niet te maken met een absolute, maar een gemiddelde verhoging van MHz. De maximaal haalbare 3,05 GHz is in vergelijking met 2,93 GHz 4% sneller. Is dit een belachelijke prestatieverhoging? De CPU benchmarks (Wprime: 404 in plaats van 425 seconden, Cinebench R11.5 CPU: 3,34 in plaats van 3,19 punten) laten vergeleken bij normaal gebruik een voordeel zien van slechts 5%.
| PCMark 05 Standard | 8082 punten | |
| PCMark Vantage Result | 6757 punten | |
Help | ||
De Turbo-functie lijkt ook maar weinig effect te hebben op de applicatie prestaties zoals behaald in PCMark05 en PCMark Vantage: 6757 vs. 6548 punten in PCMark Vantage (verbetering van drie procent). De CPU-intensieve sub-scores zoals Productivity (5601 vs. 5515) of Music (6484 vs. 6362) hebben slechts licht voordeel van de Turbo-functie.
Toch is de MSI GT660R alles behalve een roestbak. Door de hogere standaard kloksnelheid en de hogere turbo kloksnelheid (3,05 in plaats van 2,8 GHz) rekent de 740QM sneller dan laptops met een 720QM. Deze machines scoren, afhankelijk van de harde schijf en GPU, tussen 4996 en 6392 punten in PCMark Vantage. Een Asus G73JH-TZ014V (720QM, HD 5870) of een Asus G60J (720QM, GTX 260M), welke omschreven kunnen worden als zijn game concurrenten, halen respectievelijk 6392 en 6199 punten.
| 3DMark 03 Standard | 37372 punten | |
| 3DMark 05 Standard | 18994 punten | |
| 3DMark 06 Standard Score | 12840 punten | |
| 3DMark Vantage P Result | 6628 punten | |
Help | ||
De dubbele harde schijven (2x 500GB Seagate ST9500420AS) in Intel RAID 0 biedt een leessnelheid van 130 MB/s (sequentiële HD Tune). De Seagate schijven draaien op 7200 rpm. In vergelijking met conventionele HDD's (5400 rpm, rond 65 MB/s) is de datadoorvoersnelheid verdubbeld.
Toch blijkt de PCMark Vantage HDD sub-score minder indrukwekkend, deze eindigt met een goede maar weinig spectaculaire score van 3398 punten. Zelfs subnotebooks (Acer Aspire 3810T) en goedkope office laptops (Lenovo ThinkPad SL510) halen deze score met 5400 rpm harde schijven.
De slechts gemiddelde HDD score, ondanks RAID 0, kan te wijten zijn aan de toegangstijden (bewegingen van de lees/schrijf koppen) van 18,9 milliseconden. Hiermee is de RAID 0 opstelling niet sneller dan de meeste standaard notebook harde schijven. De lees- en schrijfkoppen van de HDD zijn niet hoorbaar door de luide ventilator.
Game prestaties
De NVIDIA GeForce GTX 285M maakt van de MSI GT660R een potente game geweldenaar. De high end grafische kaart uit de 200M-serie is gebaseerd op de G92b core (zoals de desktop GeForce 9800 GTX+) en werkt met 1024 MB DDR3 RAM. De kaart beschikt over 128 unified shaders.
De GPU core heeft een kloksnelheid van 630 MHz (600 MHz zonder Turbo), het geheugen loopt op 1020 MHz. De kleine toename van de MSI Turbo Engine+ geeft ons weinig hoop op een toename in de 3D prestaties. 3DMark2006 (Turbo aan) geeft 12840 punten (HD 5650: 6674 punten) en laat zien hoe weinig er te verwachten valt qua prestaties van de Turbo-functionaliteit: 12427 3DMark2006 zonder Turbo (drie procent verschil). In enkele van de geteste games konden we zelfs een kleine achterstand vaststellen met Turbo aan (bijvoorbeeld Mafia 2).
Aan het begin van 2010 was de GTX 285M de snelste single chip kaart van NVIDIA. De GTX 285M scoort net lager dan een Mobility Radeon HD 5870. Inmiddels is de GTX 285M vervangen door de Fermi GTX 480M, welke dankzij DirectX 11 ondersteuning grafische voordelen biedt en ook een grotere rekenkracht heeft. We meten waar de prestaties liggen met drie courante games, en de oudere maar veeleisende benchmarks World in Conflict en Call of Juarez.
Call of Juarez benchmark
Zelfs in 2006 wist Techland hoe het maximale uit een grafische kaart gehaald moet worden. De veeleisende benchmark kan enkel vloeiend (ongeveer 25 fps) gespeeld worden met middenklasse GPU's (HD 5650, 5750, GT 330M). De ingebouwde GTX 285M laat niks te wensen over en geeft 36,5 fps.
| Call of Juarez Benchmark | |||
| Resolutie | Instellingen | Waarde | |
| 1024x768 | high, 4AA | 36.5 fps | |
World in Conflict benchmark
De real-time strategie game is geen uitdaging en kan zonder problemen door ons gespeeld worden op hoge detailinstellingen (DirectX 10, 1024 x 768). 53 fps spreekt voor zich laat genoeg ruimte over om de resolutie te verhogen. Middenklasse GPU's zoals de HD 5650 geven ongeveer 33 fps en laten geen ruimte voor verbetering.
| World in Conflict - Benchmark | |||
| Resolutie | Instellingen | Waarde | |
| 1024x768 | High, 2xAA, 2xAF | 53 fps | |
| 1024x768 | Medium, 0xAA, 0xAF | 84 fps | |
| 800x600 | very low, 0xAA, 0xAF | 126 fps | |
Metro 2033
Als je gelukkig word van ronddolen in ondergrondse treintunnels, moet je de detailinstellingen enigszins omlaag zetten. Enkel op gemiddelde instellingen is vloeiende gameplay op 41 fps mogelijk. Als je de detailinstellingen te hoog instelt, zul je de incidentele stottering van 21 fps tegenkomen. De GTX 285M raakt hier aan zijn limiet.
| Metro 2033 | |||
| Resolutie | Instellingen | Waarde | |
| 1920x1080 | Very High DX11, AAA, 4xAF | 13.67 fps | |
| 1600x900 | High DX10, AAA, 4xAF | 21.37 fps | |
| 1360x768 | Normal DX10, AAA, 4xAF | 40.8 fps | |
| 800x600 | Low DX9, AAA, 4xAF | 66.3 fps | |
StarCraft 2
Blizzard's sci-fi real-time strategie game heeft matige eisen aan de 3D hardware. Zelfs met een NVIDIA GT 330M zijn hoge detailinstellingen nog (net) vloeiend speelbaar (30 fps VAIO F12Z1E/BI). De GTX 285M laat de gebruiker ook nieuwe hoogtes zien: 32,8 fps in ultra detailinstellingen, dus op zijn standaard Full HD resolutie. Deze waarde is maar iets lager dan de splinternieuwe GTX 480M (Deviltech Fragbook DTX, 37 fps). Op hoge en gemiddelde detailinstellingen op 1280 x 800 pixels (respectievelijk de high en medium profielen) meten we respectievelijk 61 en 71 fps.
| StarCraft 2 | |||
| Resolutie | Instellingen | Waarde | |
| 1920x1080 | ultra | 32.8 fps | |
| 1024x768 | low | 184 fps | |
Mafia 2
Lang geleden aangekondigd door Take 2 Interactive en sinds een paar weken op de markt: het epische Mafia II. We kunnen zelfs van schietacties genieten in de in de demo geïntegreerde benchmark op ultra detailinstellingen (Full HD, hoog) op een vloeiende 37 fps. Slechts de GTX 480M (Deviltech Fragbook DTX) kan er een paar extra frames uitpersen met 41 fps. Het verschil met de GTX 480M is ook zichtbaar op hoge detailinstellingen: 21 vs. 31 fps. Middenklasse GPU's zoals de HD 5650 (Acer TravelMate 7740G-434G50Mnss, 14 fps) worden ruim verslagen.
In Mafia 2 doen we turbo aan met hoge en ultra detailinstellingen en haalden iets slechtere resultaten. Hoog: 53,6 vs. 52,2 (turbo uit vs. aan) en ultra: 38,4 vs. 36,9 (turbo uit vs. aan).
| Mafia 2 | |||
| Resolutie | Instellingen | Waarde | |
| 1920x1080 | high, 0xAA, 16xAF | 36.9 fps | |
| 1360x768 | high, 0xAA, 16xAF | 52.2 fps | |
| 1024x768 | medium, 0xAA, 8xAF | 53.8 fps | |
| 800x600 | low, 0xAA, 0xAF | 54.9 fps | |
Gameprestaties samenvatting
De prestaties van de GTX 285M voldoen om alle courante games (2010) op zijn minst op gemiddelde detailinstellingen te spelen. Veeleisende games zoals Metro 2033 kan niet gespeeld worden op maximale detailinstellingen. Andere, vooral oudere, games zijn echter geen uitdaging en lopen op volle Full HD resolutie en maximale detailinstellingen (StarCraft 2, Mafia 2).
| lage | gem. | hoge | ultra | |
| Call of Juarez Benchmark (2006) | 36.5 | |||
| World in Conflict - Benchmark (2007) | 126 | 84 | 53 | |
| Metro 2033 (2010) | 66.3 | 40.8 | 21.37 | 13.67 |
| StarCraft 2 (2010) | 184 | 32.8 | ||
| Mafia 2 (2010) | 54.9 | 53.8 | 52.2 | 36.9 |
Emissies
Systeem geluid
We nemen een hoog systeem geluid gedeeltelijk voor lief, omdat sterke quad-core CPU's zoals de 740QM en 75 Watt GPU's zoals de GTX 285M onder belasting erg veel warmte afgeven, wat uit de behuizing weggewerkt moet worden.
Om deze reden is er voor temperatuur gevoelige gamers dan ook directe controle over de ventilator in de vorm van een ventilator schakelaar (Cooler Boost, naast de Turbo-knop). Dit heeft geen effect op de prestaties/kloksnelheid verhouding; het laat de ventilator enkel continue zo hard mogelijk draaien. Dit genereert (met en zonder belasting) een oorverdovend geluidsniveau van 51,2 dB(A). De schakelaar is bijna nutteloos, omdat de ventilator zichzelf op maximale snelheid kan laat draaien. Toch heeft de temperatuur bewuste gebruiker in elk geval het idee van controle.
In onze game benchmarks neemt het systeem geluid toe tot 42,8 dB(A) (Turbo uit, Cooler Boost uit). Als je Turbo en Cooler Boost aanzet, haal je een constant systeem geluid van 50,9 dB(A). In de stress test (GPU + CPU) van meerdere uren haalt de GT660R 50,6 dB(A) zonder Cooler Boost en Turbo. Doe je beide functies aan, dan stijgt het geluidsniveau naar een constant 51,2 dB(A).
Helaas is de MSI GT660R niet stil in idle-modus zonder Turbo. Met actieve energiebesparende modi (Eco Mode Turbo batterij en hoge prestaties) meten we respectievelijk 35,2 en 38,7 dB(A). In elk geval zouden game fans Turbo moeten deactiveren, want het wordt nog luidruchtiger: 39 en 42,9 dB(A) respectievelijk (Turbo batterij en hoge prestaties).
Geluidsniveau
| Onbelast |
| 35.2 / 37.4 / 38.7 dB (A) |
| HDD |
| 36.1 dB (A) |
| DVD |
| 38 / dB (A) |
| Belasting |
| 42.8 / 50.6 dB (A) |
 | ||
30 dB stil 40 dB(A) hoorbaar 50 dB(A) luid |
||
min:  , med:  , max:  (15 cm afstand) | ||
Temperatuur
Kan de lawaaiige ventilator in elk geval de warmte uit de behuizing afvoeren? In principe wel, de temperatuur grafieken laten alleen aan de onderzijde selectief overmatige verhitting zien (maximaal 59,2 graden Celsius). De overige gebieden blijven aanzienlijk koeler (24 tot 34 graden) en bieden dus een acceptabel gemiddelde van slechts 33 graden Celsius.
Tijdens het gamen blijven de polssteun en het toetsenbord blijven met respectievelijk 26 en 32 graden geschikt om plezierig te werken. De Cooler Boost was actief tijdens de stress test voor de temperatuur metingen, omdat we de GT660R de best mogelijke koeling wilden geven. Gebruikers kunnen beter de vele ventilatieroosters van de bodemplaat free houden bij het spelen van games. Tapijt of quilts zijn een taboe tijdens het gamen.
In idle-modus (Turbo uit, Cooler Booster uit, Turbo Battery mode) blijft de behuizing met 26,3 graden erg koel (gemiddeld aan de bovenzijde). De onderzijde doet het niet slechter met 27 graden. Het voorheen warmste punt op de bodemplaat is nu handwarm met net 30 graden.
De 8-urige stress test heeft geen negatieve invloed op de systeem stabiliteit (geen thermal throttling, geen crash). Echter, de temperatuur van de CPU loopt op tot 97 graden (GPU maximaal 82 graden) (stress test met TDE+ aan).
(±) De maximumtemperatuur aan de bovenzijde bedraagt 41.8 °C / 107 F, vergeleken met het gemiddelde van 36.9 °C / 98 F, variërend van 21.1 tot 71 °C voor de klasse Multimedia.
(-) De bodem warmt op tot een maximum van 59.2 °C / 139 F, vergeleken met een gemiddelde van 39.1 °C / 102 F
(+) Bij onbelast gebruik bedraagt de gemiddelde temperatuur voor de bovenzijde 26.3 °C / 79 F, vergeleken met het apparaatgemiddelde van 31.2 °C / 88 F.
(+) De palmsteunen en het touchpad zijn met een maximum van ###max## °C / 80.6 F koeler dan de huidtemperatuur en voelen daarom koel aan.
(±) De gemiddelde temperatuur van de handpalmsteun van soortgelijke toestellen bedroeg 28.8 °C / 83.8 F (+1.8 °C / 3.2 F).
Luidsprekers
De fabrikant wijst het geluid met Dynaudio luidsprekers aan als belangrijkste eigenschap. MSI heeft het geluid geoptimaliseerd met zijn eigen specificaties wat betreft de positionering van de luidsprekers/subwoofer, hun prestaties, de frequenties en de Realtek geluidskaart (ALC888).
MSI integreert de facto een 2.1 systeem, dus stereo luidsprekers (boven de toetsen) en een subwoofer (onderzijde, achteraan). De subwoofer is constant actief, niet alleen in Cinema Pro mode zoals in de andere MSI laptops. Een dergelijk modus is niet langer aanwezig.
Het resultaat van MSI's geluidsfijnstelling kan gehoord worden. Wat voor muziek we ook spelen, hoge, lage en midden tonen worden helder weergegeven. Met name de gevoelige, hoge frequenties maken ons enthousiast. Enkel de bas in rock of techno kunnen wat zwaar lijken.
Computer games die geoptimaliseerd zijn voor surround effecten produceren indrukwekkende resultaten uit de kleine luidsprekers. De subwoofer laat de polssteun vibreren en de Virtual Surround lokaliseert de bron van de geluiden (stemmen, instrumenten, geluiden).
Het volume is erg hoog voor een 15,6-inch apparaat. De luidsprekers beginnen niet te kraken op maximaal volume. We schatten de geluidskwaliteit van de GT660R net boven die van de Asus N71JV in (SonicMaster: Altec-Lansing stereo luidsprekers en subwoofer).
Als, desondanks, je externe luidsprekers wilt aansluiten op de geluidsaansluitingen, kun je twee simpele stereo luidsprekers of een 7.1 Dolby Surround systeem gebruiken. De GT660R biedt vier analoge audioaansluitingen. De koptelefoon uitgang is gecombineerd met SPDIF. Audiofielen zullen voor de storingsvrije optische SPDIF gaan.
Batterijlevensduur
Het 15,6-inch apparaat is uitgerust met een sterke 87 watt/uur batterij (7800 mAh). De GT660R heeft hier bijna geen voordeel van, doordat zijn componenten zelfs in idle-modus zoveel energie verbruiken dat de batterijlevensduur niet langer dan 3 uur is. 182 minuten is alles wat onze Reader test haalt, waarin de draadloze modules gedeactiveerd zijn en de beeldscherm helderheid gedimt is naar het laagste niveau.
Het einde van een WLAN surf sessie wordt gehaald na 2:07 uur (127 minuten). Als je de voorkeur geeft aan films, zul je niet verder komen dan een film van gemiddelde lengte. De DVD test haalt een zwak resultaat van 109 minuten; een Blu-ray haalt 102 minuten. De helderheid is ingesteld op ongeveer 100 cd/m2 en de draadloze modules zijn gedeactiveerd (Eco mode: Turbo Battery).
Wanneer de batterij leeg is duurt het een continue drie uur voor de GT660R weer opgeladen is en het plezier hervat kan worden. Als je wilt blijven spelen onderweg kun je maximaal 86 minuten genieten zonder stopcontact (Battery Eater Classic). Dit is zonder het gebruik van de Turbo.
De korte batterijlevensduur, ondanks de sterke 7800 mAh batterij, laat ons een hoog energieverbruik verwachten in de verschillende scenario's. De metingen met de multimeter bevestigen dit. De MSI GT660R vereist minimaal 31,4 watt (idle, maximale energiebesparing). Een licht werk scenario met actieve WLAN en hoogste helderheid vereisen 44,6 watt. Dit zijn de waardes met Turbo gedeactiveerd.
Dit idle energieverbruik is extreem hoog vergeleken met andere laptops. Als gebruikers vergeten Turbo uit te zetten na een game, is het minimum idle energieverbruik een onthutsende 55,6 en 65,8 watt (respectievelijk idle minimaal en maximaal).
Wanneer de Intel Core i7-740QM en de GTX 285M op volle kracht rekenen, neemt het verbruikt toe naar een heftige 191 watt. Zo'n hoog energieverbruik wordt niet gehaald in 3D games. We behalen het hoogste energieverbruik in de stress test met Prime95 en Furmark. Het effectieve verbruik van de MSI laptop in 3DMark2006 is 137 watt, StarCraft 2 vereist ongeveer 150 watt. Turbo, draadloze modules en FX zijn actief in deze metingen. Zonder Turbo en FX, zakt het energieverbruik naar 172 watt.
Een groot gedeelte van het energieverbruik valt op het conto van de NVIDIA GeForce GTX 285M. Deze alleen al verbruikt tot 75 watt onder belasting. De quad-core CPU heeft een TDP van 45 watt. Energiebesparende eigenschappen zoals NVIDIA Optimus (schakelen naar Intel HD) worden niet aangeboden op de MSI GT660R, want de 740QM CPU heeft geen geïntegreerde GPU. 75 + 45 = 120 dus waar komt de overige 50 of 70 watt (Turbo) vandaan? De TFT vereist bijna exact 10 watt, FX en draadloze modules vertegenwoordigen vier watt. Er blijft dus 38 watt over voor beide RAID 0 harde schijven (7200 rpm) (zonder Turbo in acht te nemen).
Vergelijkbaar uitgeruste laptops zoals de Deviltech Devil 9700 DTX (15,6-inch, GTX 280M, i7-820QM) zijn inderdaad meer energie efficiënt, maar ook zij voldoen niet aan het groene IT credo. Tijdens idle, vereist de Devil 9700 DTX 53,5 watt (minimum) en in de stress test 142,7 watt (maximum). Wanneer we nu de twee HDD's en de sterkere GPU in de vergelijking opnemen, heeft onze MSI GT660R een realistisch energieverbruik. Alle metingen zijn uitgevoerd met de batterij verwijderd.
De 150 watt voeding lijkt ondermaats, gezien het maximale verbruik. Toch werd deze in de meer-urige stress test niet warmer dan 55,6 graden Celsius.
| Uit / Standby | 0.5 / 1.1 Watt |
| Inactief | 31.4 / 41.8 / 44.6 Watt |
| Belasting |
137.4 / 191 Watt |
   
| |
Samenvatting
De MSI GT660-i74129BLW7P brengt extreem sterke game hardware naar het 15,6-inch formaat. De draagbaarheid is echter ver te zoeken, omdat de 3,5 kilo zware maar stabiele behuizing massief is en de afmetingen van een 16,4-inch apparaat heeft.
Gamers zullen hier echter niet over treuren, omdat de Core i7-740QM (4x 1,73 GHz), 12 GB DDR3 RAM, twee 500 GB harde schijven in RAID 0, een Blu-ray (BD-ROM) drive en als laatste een GeForce GTX 285M (1024 MB) hun doet watertanden.
De configuratie is extreem geschikt voor games en applicaties, zelfs als de RAID 0 HDD's niet met ultieme snelheden presteren (slechts gemiddelde toegangstijden). Game fans kunnen elke huidige game loslaten op de GT660R en ze kunnen alles op zijn minst op gemiddelde detailinstellingen vloeiend spelen. Huidige games zoals StarCraft 2 of Mafia 2 zijn zelfs vloeiend speelbaar op de standaard Full HD resolutie met hoge detailinstellingen.
We zijn blij met het Dynaudio sound system, welke overtuigd met zijn gebalanceerde, heldere tonen en volume. Muziekliefhebbers en gamers zullen er veel plezier van hebben. We waren minder overtuigd van de Turbo Drive Engine+ (TDE+). De toegenomen Turbo snelheid van rond de 5% brengt een meetbare maar nauwelijks voelbare toename in de prestaties van 5%. De game Mafia 2 reageert zelfs iets negatief op de CPU/GPU Turbo. De grafische core wordt met slechts 30 MHz overgeklokt, wat geen meetbaar nut heeft.
Uitstekende gamer, maar niet 'Zeer goed'? MSI's elite gamer biedt niet genoeg voor een 'Zeer goed' in onze ogen door het hoge systeem geluid, het slechte beeldscherm (laag contrast, nauwe kijkhoeken) en de lage batterijlevensduur. Daarnaast is er een hoog idle en belast energieverbruik, die van laag tot extreem hoog loopt (31,4 watt en respectievelijk 172 watt / Turbo 191 watt).
We kunnen de aanschaf van de MSI GT660R-i74129BLW7P maar tot op zekere hoogte aanraden, omdat de huidige prijs van 2199 euro simpelweg veel hoger is dan een MSI GX740-i7247LW7P (ongeveer 1500 euro) of een Asus G73JH-TZ014V (ongeveer 1650 euro) met dezelfde of vergelijkbare GPU en minimaal zwakkere 720QM CPU. De toegevoegde waarde van Dynaudio sound system, Blu-ray, RAID 0 HDD's, 12 GB RAM, 2x USB 3.0, Turbo en Full HD beeldscherm is natuurlijk aanwezig. Diegenen die geïnteresseerd zijn moet afwegen of ze echt deze compleet high-end eigenschappen nodig hebben. De goedkopere varianten van de GT660R zijn dan ook spannender.
MSI GT660R bij Notebooksbilliger.de kopen - vanaf 1599,00 euro
