Deutsch
English
Español
Français
Italiano
Polski
Português
Русский
Türkçe
Svenska
Chinese
MagyarTestrapport Apple MacBook Pro 15 Eind 2011 (2.4 GHz, 6770M, reflecterend)
Apple heeft op 24 oktober 2011 stilletjes alle MacBook Pro modellen een upgrade gegeven. De 15-inch modellen beschikken nu over een Core i7 quad-core processor met een 100-200 MHz hogere kloksnelheid en snellere grafische kaarten. Het langzame grafische instapmodel, de AMD Radeon HD 6490M is vervangen door de 6750M (gebruikt in het vorige topmodel) en de nieuwe 6770M is beschikbaar voor een bijbetaling. De laatste is gebaseerd op dezelfde chip maar dan hoger geklokt.
In het volgende rapport stellen we de nieuwe MacBook 15 Pro aan de kaak. Deze is op het moment de krachtigste 15-inch MacBook Pro met een 2,4 GHz Core i7 quad-core processor en een AMD Radeon HD 6770M grafische kaart.
Behuizing
De 15" MacBook Pro is nog steeds een van de dunste en lichte 15-inch notebooks van zijn categorie. De unibody aluminium behuizing is hetzelfde gebleven en komt overtuigend over met zijn geweldige stabiliteit en afwerking. De dunne onderkant is het enige onderdeel dat iets ingedrukt kan worden en de relatief scherpe voorkant is niet voor iedereen even ideaal.
De volledig verwijderbare basisplaat maakt onderhoud makkelijk. Het geheugen, ODD en HDD kunnen makkelijk vervangen worden door de gebruiker en de twee ventilatoren kunnen simpel schoongemaakt worden. Hoewel de geïntegreerde batterij bereikbaar is moet deze volgens Apple niet vervangen worden door de gebruiker.
Het simpele ontwerp is nog steeds in de mode en de concurrentie probeert dit nog steeds te kopiëren.
Aansluitingen
Er zijn nog steeds maar weinig aansluitingen beschikbaar. Gelukkig wordt de aanwezigheid van een Thunderbolt poort steeds nuttiger omdat er ook steeds meer accessoires aangeboden worden. Zo is er de mogelijkheid om de optionele 27" Thunderbolt monitor te gebruiken om een docking station te vervangen. Ook zijn er al snelle externe harde schijven en SSD's beschikbaar.
Accessoires
Terwijl het besturingssysteem geüpgraded is naar Mac OS X 10.7 Lion is het aantal accessoires alleen maar verder naar beneden gegaan. Er is nu zelfs geen installatie DVD meer aanwezig. Je kunt het besturingssysteem alleen nog opnieuw installeren via de herstel partitie (optie in het boot-menu).
Garantie
Helaas biedt Apple maar 1 jaar garantie en 30 dagen telefonische ondersteuning voor hun dure laptops. Je kunt de garantie wel verlengen maar dit is zeer prijzig.
Invoerapparaten
De invoerapparaten zijn onveranderd en nog steeds erg goed. Vooral het multi-touch glazen touchpad is uniek onder de Mac OS X systemen. Meer details vind je in het testrapport van de voorganger, de MBP 15 2011.
Scherm
Ons testmodel heeft hetzelfde reflecterende LP154WP4-TLA1 scherm als het vorige 2011 2GHz model. We verwijzen naar dit testrapport voor meer details. Samenvattend is het scherm van hoge kwaliteit, helder maar erg reflectief. We raden het hoge resolutie matte scherm aan, te verkrijgen voor een bijbetaling.
Prestaties
Hier wordt het eindelijk interessant. De Intel Core i7-2760QM processor, de HD 6770M grafische kaart en de grote 750GB harde schijf beloven uitstekende prestaties in een dunne behuizing.
Processor
De ingebouwde Intel Core i7-2760QM hoort bij de nieuwe Sandy Bridge processors uit september 2011 en vervangt de Core i7-2720QM in de productlijn van Intel. De processor heeft vier fysieke cores en kan dankzij HyperThreading acht threads tegelijk aan. In theorie kan Turbo Boost de basiskloksnelheid van 2.4 GHz verhogen tot 3.5 GHz (als er slechts 1 core belast wordt). Vergeleken met de lager geklokte Core i7-2670QM, in het instapmodel van de 15-inch serie, ondersteunt de 2760QM ook VT-d.
Als de hoge Turbo snelheid volledig benut kan worden wordt een prestatieniveau gehaald vergelijkbaar aan de 2920XM, het vorige topmodel. Een TDP van 45 Watt betekent dat de huidige quad-cores niet erg dorstig zijn maar theoretisch genoeg prestatie kunnen leveren voor alle applicatiegebieden.
We hebben de CPU prestaties onder Windows (Bootcamp) in detail gemeten. Gemiddeld haalt de 2760QM nauwelijks het niveau van andere 2760QM laptops (0-12% sneller) en zit op het niveau van de 2670QM / 2720QM CPU's. Gedurende onze tests fluctueerde de temperatuur (bijv. Cinebenc 10 Muti). Dit verklaart waarom de CPU minder snel is dan verwacht. Desondanks presteert de processor beter dan de 2720QM in de krachtige MacBook Pro 15 van begin 2011 aangezien die ook niet op zijn volledige snelheid kon draaien.
Hoewel de Intel Turbo Boost 2.0 blijkbaar niet de volledige capaciteit van de CPU kan gebruiken (stroomadapter, koeling) zou deze nog steeds een maximale kloksnelheid van 3.5 GHz moeten kunnen halen in onze test (lage belasting, 1 core). Na een tijdje haalt de CPU een kloksnelheid de 3.4 GHz in de single core test van Cinebench 11.5. Afhankelijk van de game zagen we verschillende resultaten. Bij Burnout Paradise waren alle vier de cores op 3.2 GHz geklokt. Bij het veeleisende Battlefield 3 wisselde de kloksnelheid van de cores af tussen 2, 2,4 en 3,2 GHz. Er waren hier echter geen sporen van een wisselende temperatuur en temperaturen van 86°C (CPU) en 78° (CPU) wijzen erop dat de cores niet te heet worden. Het fluctueren komt dus waarschijnlijk door een slecht werkende stroomadapter.
| Cinebench R11.5 - CPU Multi 64Bit (sorteer op waarde) | |
| Apple MacBook Pro 15 2.4 GHz 2860QM | |
| Schenker XMG P511 2860QM | |
| Schenker XMG P701 PRO 2860QM | |
| Apple MacBook Pro 17 2820QM | |
| Apple MacBook Pro 15 2635QM | |
| Super Pi mod 1.5 XS 1M - 1M (sorteer op waarde) | |
| Apple MacBook Pro 15 2.4 GHz 2860QM | |
| Schenker XMG P701 PRO 2860QM | |
| Apple MacBook Pro 17 2820QM | |
| Apple MacBook Pro 15 2635QM | |
| Super Pi mod 1.5 XS 2M - 2M (sorteer op waarde) | |
| Apple MacBook Pro 15 2.4 GHz 2860QM | |
| Schenker XMG P701 PRO 2860QM | |
| Apple MacBook Pro 17 2820QM | |
| Apple MacBook Pro 15 2635QM | |
| Super Pi Mod 1.5 XS 32M - 32M (sorteer op waarde) | |
| Apple MacBook Pro 15 2.4 GHz 2860QM | |
| Schenker XMG P701 PRO 2860QM | |
| Apple MacBook Pro 17 2820QM | |
| Apple MacBook Pro 15 2635QM | |
* ... kleiner is beter
Systeemprestaties
We hebben de PCMark tests van Futuremark gebruikt om de systeemprestaties te testen onder Windows 7. Deze test meet de algemene prestaties van de CPU, GPU en HDD allemaal bij elkaar waardoor de laptop makkelijk vergeleken kan worden met andere laptops. Vanwege zijn langzame HDD scoort de MacBook Pro iets slechter dan verwacht. Echter, vergeleken met de DV6-6008 met dezelfde grafische kaart (-4%) doet de MBP het erg goed. Verder presteert de notebook even goed als de LG A520 met een i7-2820QM en een GeForce GT 540M.
Systemen met een SSD presteren duidelijk beter dan ons aluminium model. Zelfs de kleinere 11" MacBook Air is 38% sneller. Het potentieel van systemen met een SSD wordt duidelijk in onze testrapporten van de P701 en P511 modellen van Schenker die ongeveer 93% beter scoren.
We raden daarom aan dat iedereen die kan leven met minder opslagcapaciteit de SSD optie neemt. Het is ook mogelijk om later nog de upgrade uit te voeren omdat je makkelijk bij de HDD slot kan.
| PCMark Vantage Result | 7338 punten | |
| PCMark 7 Score | 2389 punten | |
Help | ||
Systeemprestaties onder Mac OS X
De zwaar verouderde XBench 1.3 is nog steeds maar een van de weinige benchmarks die systeemprestaties onder Mac OS X kunnen meten. Helaas werken sommige subtests niet onder Lion en de resultaten van de gebruikersinterface tests zijn niet langer vergelijkbaar met die van 10.6. In de andere tests presteert de 2.4 GHz MBP 15 zoals verwacht beter dan de 2.3 GHz MBP 17 en de 2 GHz quad-core MBP 15 van begin 2011. Omdat er geen SSD in ons testmodel zat was deze langzamer dan de huidige Macbook Air onder Lion in de harde schijf test.
Massaopslag
De ingebouwde Seagate MK7559GSXF harde schijf draait op een langzame 5400 rpm en heeft een opslagcapaciteit van 750GB. Het is wel een van de snellere 5400 rpm harde schijven. De maximale leessnelheid was bijvoorbeeld maar 4% langzamer dan de snelste 5400 rpm harde schijf, de SAMSUNG HN-M500MBB in de Samsung 400B5B-H01 laptop.
Ter vergelijking, de snelste 7200 rpm harde schijf is 17% sneller (Seagate ST9750420AS in de Asus VX7-SZ062V). Snelle SSD's doen het nog beter wat merkbaar is in de praktijk.
Grafische oplossing
Naast de snellere processor is de ingebouwde AMD Radeon HD 6770M grafische kaart de tweede grote verandering in de MBP 15. Als we naar de kloksnelheid kijken worden we helaas teleurgesteld. In de beschrijving (en in de Windows laptops die we kennen) staat dat de kloksnelheid 725 MHz is, maar Apple gebruikt een kloksnelheid van 675 MHz. Daardoor is deze kaart niet veel sneller dan de Radeon 6750M die bij het instapmodel op 600 MHz loopt. Deze kaart heeft wel krachtigere mogelijkheden met 1 GB GDDR5 geheugen en niet slechts 512 MB. Dit kan zeker voordeel opleveren bij het gebruik van meerdere monitoren onder Mac OS X. Sinds de introductie van Thunderbolt interfaces kunnen grafische oplossingen alleen nog maar aangesloten worden via PCIe 8x. Op het moment van schrijven is dit alleen nadelig bij enkele applicaties.
De MacBook Pro kan automatisch wisselen tussen de grafische mogelijkheden van de processor (Intel HD Graphics 3000) en de 6770M afhankelijk van de software onder Mac OS X. Dit wisselen wordt door Apple's eigen systeem gedaan en werk perfect in onze test. Echter, onder Windows wordt alleen de energievretende Radeon gebruikt.
In de synthetische benchmarks wordt het effect van de lagere kloksnelheid en de dunne PCIe interface duidelijk. Gemiddeld is ons testmodel 6% langzamer dan de HD 6770M in de HP DV6. Het verschil was het laagst in de Heaven Benchmark (2%) en in oudere CPU-georiënteerde 3DMark versies. Ons testmodel is echter wel ongeveer 10% sneller dan de 6750M in the MacBook Pro (nu ingebouwd in het instapmodel). Daarmee plaatst hij zichzelf net voor de snelste Nvidia GeForce GT 555M grafische kaart en vlak achter de high-end grafische kaarten.
| 3DMark 2001SE Standard | 47877 punten | |
| 3DMark 03 Standard | 28440 punten | |
| 3DMark 05 Standard | 19373 punten | |
| 3DMark 06 Standard Score | 10232 punten | |
| 3DMark Vantage P Result | 6204 punten | |
| 3DMark 11 Performance | 1470 punten | |
Help | ||
Gaming prestatie onder Windows
Ondanks de lagere kloksnelheid zijn de gaming prestaties redelijk goed. De meeste games kunnen soepel gespeeld worden op middelmatige tot hoge details. Alleen Battlefield 3 laat wat steekjes vallen op middelmatige details. In multiplayer gevechten waren we een stuk beter als we het spel op lage details speelden.
| lage | gem. | hoge | ultra | |
| World in Conflict - Benchmark (2007) | 56 | 20 | ||
| Crysis - GPU Benchmark (2007) | 43.8 | 11.9 | ||
| Crysis - CPU Benchmark (2007) | 36.4 | |||
| Supreme Commander - FA Bench (2007) | 56.6 | 48.1 | 44 | 27 |
| Trackmania Nations Forever (2008) | 35.8 | |||
| Resident Evil 5 (2009) | 39 | |||
| Stalker: Call of Pripyat (2010) | 12 | |||
| Dawn of War II - Chaos Rising (2010) | 55.4 | 26.5 | ||
| Metro 2033 (2010) | 89 | 45 | 24 | 8 |
| Just Cause 2 (2010) | 13.8 | |||
| Mafia 2 (2010) | 32 | |||
| Total War: Shogun 2 (2011) | 37.3 | 13.5 | ||
| Deus Ex Human Revolution (2011) | 42 | 19 | ||
| F1 2011 (2011) | 20 | |||
| Fifa 12 (2011) | 50 | |||
| Battlefield 3 (2011) | 39 | 28 | 22 | |
| The Elder Scrolls V: Skyrim (2011) | 59 | 43 | 29 | 15 |
| Anno 2070 (2011) | 105 | 42 | 27 | 15 |
GPU Prestaties Mac OS X
We hebben ook vlug even gekeken naar de grafische prestaties onder Mac OS X. In de OpenGL test van de Cinebench R11.5 was de Radeon HD 6770M 19% sneller dan de 6750M in de 17" MBP van begin 2011. Echter, de verschillen in Lion hebben hier ook mee te maken. Dit wordt vooral duidelijk in de Cinebench R10 (de resultaten zijn hier lager).
In de praktijk zijn games onder Mac OS X nog steeds langzamer dan onder Windows. Desondanks was Starcraft 2 speelbaar op hoge details en een resolutie van 1440x900 (challenge - For The Swarm: 30-50 fps). Left 4 Dead 2 liep op een framerate van 35-45 fps op de standaardresolutie met 4x MSAA, 8x AF en maximale details en liep erg soepel.
| Mac OS X 10.7 | Windows 7 64 Bit | |
| Cinebench R10 Single Core | 4853 | 4451 (32Bit) |
| Cinebench R10 Single Core | 4853 | 5472 (64Bit) |
| Cinebench R10 Multi Core | 16834 | 14760 (32Bit) |
| Cinebench R10 Multi Core | 16834 | 18048 (64Bit) |
| Cinebench R10 OpenGL | 5629 | 8508 (32Bit) |
| Cinebench R10 OpenGL | 5629 | 8427 (64Bit) |
| Cinebench R11.5 CPU | 5,66 | 5,49 (64 Bit) |
| Cinebench R11.5 GPU | 42,2 | 47,9 (64 Bit) |
| Geekbench 2.2 | 10435 | 9377 |
Windows via Bootcamp
Windows ondersteuning op de MacBook Pro laat nog steeds te wensen over. Naast de significant slechtere touchpad drivers hadden we nog een aantal problemen. De van tevoren geïnstalleerde AMD Catalyst grafische drivers zijn relatief oud (10.1, huidige versie: 11.9) en konden niet geüpdatet worden. Daardoor crashte Battlefield 3 af en toe bij het veranderen van de grafische instellingen. Verder is het Catalyst Control Center (CCC) niet aanwezig. Hierdoor laten bijvoorbeeld externe HDMI monitors een te klein beeld zien. Helaas waren we niet in staat CCC handmatig te installeren.
Een ander probleem met externe monitors vindt plaats zodra de standby modus van Windows geactiveerd wordt. Een Acer 22" TFT verbonden via HDMI Adapter sprong de hele tijd aan en uit in de standby modus.
De nieuwste uitgave van Deus Ex had last van schokkerig beeld en audio problemen, wat eventueel zou kunnen komen door te oude drivers.
Tenslotte werkte de FireWire 800 aansluiting ook niet helemaal goed in onze Bootcamp installatie en het hele systeem blijft hangen als je een externe harde schijf gebruikt.
Emissies
Systeemgeluid
De MBP 15 is zo stil als een muis als deze niet belast wordt. Alleen het constante gezoem van de harde schijf is hoorbaar. Twee ventilatoren draaien op 2000 rpm en kunnen alleen vanaf een paar centimeter gehoord worden. De MBP 15 met een SSD is dus vrijwel geluidsloos. Ook de transistors waren niet hoorbaar.
Onder belasting draaien beide ventilatoren na een tijdje meestal op de maximale snelheid van 6200 rpm. Hier bereikt de MBP een geluidsniveau van 44.1 dB en 4.2 Sone, wat bijna 4x luider is als zonder belasting. Desondanks is het geluid niet storend als een spel met geluid speelt. In tegenstelling tot vorige testmodellen bleef ons huidige testmodel niet lang op een gemiddeld geluidsniveau zitten.
Geluidsniveau
| Onbelast |
| 29 / 29 / 29.6 dB (A) |
| HDD |
| 29.6 dB (A) |
| Belasting |
| 44.1 / 44.1 dB (A) |
 | ||
30 dB stil 40 dB(A) hoorbaar 50 dB(A) luid |
||
min:  , med:  , max:  ECM-8000 (15 cm afstand) | ||
Temperatuur
Qua oppervlaktetemperatuur is de nieuwe MBP 15 iets minder goed dan de 2.2Ghz versie van begin 2011. Vooral zonder belasting is dit model duidelijk warmer (maximum: 34 tegenover 31°C). De gemiddelde temperatuur is echter maar 1°C hoger. Desondanks is surfen op het internet met de laptop op schoot geen probleem. Dit is echter alleen zo als de ventilatorgaten aan de achterkant niet bedekt zijn. Bij het kijken naar YouTube video's op een deken werden de temperaturen aan de onderkant namelijk oncomfortabel warm.
Onder belasting stijgt de temperatuur van de MacBook Pro 15 aanzienlijk. In ons extreme testscenario (urenlang Furmark + Prime) werd de temperatuur bij het toetsenbord 43°C. Daarnaast zagen we een hoge maximale temperatuur van 42°C bij het spelen van 'Left 4 Dead 2' onder Mac OS X.
De temperatuur links en rechts van het touchpad en bij de aansluitingen blijft op een comfortabel niveau en is dus geen limiterende factor voor het gebruiken van de laptop op een bureau.
Interne temperaturen bereiken vaak achter elkaar hun maximum voor korte periodes. Vooral de temperatuur van de CPU kan sterk fluctueren als deze zijn limiet van 100°C bereikt voordat de ventilatoren op hun maximale snelheid draaien. Echter, als de belasting lang aanhoudt koelen de processor en de grafische kaart af naar 80°C, wat geen problemen oplevert.
(±) De maximumtemperatuur aan de bovenzijde bedraagt 43 °C / 109 F, vergeleken met het gemiddelde van 36.9 °C / 98 F, variërend van 21.1 tot 71 °C voor de klasse Multimedia.
(±) De bodem warmt op tot een maximum van 42 °C / 108 F, vergeleken met een gemiddelde van 39.1 °C / 102 F
(+) Bij onbelast gebruik bedraagt de gemiddelde temperatuur voor de bovenzijde 29.6 °C / 85 F, vergeleken met het apparaatgemiddelde van 31.2 °C / 88 F.
(+) De handpalmsteunen en het touchpad bereiken maximaal de huidtemperatuur (32 °C / 89.6 F) en zijn dus niet heet.
(-) De gemiddelde temperatuur van de handpalmsteun van soortgelijke toestellen bedroeg 28.8 °C / 83.8 F (-3.2 °C / -5.8 F).
Batterijduur
Stroomverbruik
De adapter heeft een vermogen van 85 Watt en wordt duidelijk overbelast in onze test. Dit kan de verklaring zijn voor de onregelmatige prestaties bij zeer hoge CPU en GPU belasting zoals bij het spelen van Battlefield 3.
| Uit / Standby | 0 / 0 Watt |
| Inactief | 8.1 / 14 / 24.4 Watt |
| Belasting |
70 / 89.2 Watt |
   
| |
Batterijduur
We waren verrast toen we zagen dat de batterijduur zonder belasting duidelijk korter is dan die van de vorige MacPro. Lion zou hier de oorzaak van kunnen zijn aangezien de 6770M geen impact zou mogen hebben op de batterijduur in de test zonder belasting onder Mac OS X. Een batterijduur van 10,5 tegenover 7 uur (beste resultaat uit 3 tests) is fors lager. Aangezien de laptop een batterijduur van 9,5 uur bereikte in de c't van 25/2011 zou dit misschien kunnen liggen aan ons testmodel (bijvoorbeeld omdat de AMD grafische kaart niet gedeactiveerd wordt in de leestest met Firefox en iMacros met lokale HTML bestanden)
In de DVD test op maximale helderheid (vaak een realistische praktische batterijduur) hield de laptop het even lang uit als het 2.2 GHz model, met een batterijduur van 52 minuten.
Desondanks is een batterijduur van 5 uur bij praktisch gebruik op maximale helderheid niet slecht. Bovendien zal de batterijduur merkbaar beter worden als je de helderheid verlaagt.
Volgens onze Cinebench tests onder Max OS X was de prestatie niet slechter op de batterij. Echter, Left 4 Dead 2 haalde in plaats van 35 fps slechts 30 fps op de batterij.
Resultaten in detail:
Mac OS X
- Firefox iMacros Script, dat websites bekijkt, minimale helderheid, WiFi en BT uit: 5 uur en 49 minuten; 6 uur en 7 minuten; 7 uur en 2 minuten (3x getest)
- WiFi test, opent een nieuwe webpagina elke 40 seconden, maximale helderheid: 4 uur
- Volledige belasting, Starcraft 2 + CPU Test Tool: 1 uur en 22 minuten
Windows 7 via Bootcamp
- Battery Eater Reader (leest tekst), minimale helderheid, WiFi / BT uit: 5 uur en 31 minuten
- Battery Eater Classic (volledige belasting), maximale helderheid, WiFi / BT aan: 52 minuten
Als de laptop nog enigszins gebruikt wordt laadt de batterij volledig op in 2 uur in 50 minuten.
Samenvatting
De update van de MacBook Pro brengt betere prestaties met zich mee voor dezelfde prijs. Een upgrade is echter niet de moeite waard voor eigenaars van het model van begin 2011 aangezien de verschillen maar klein zijn.
De 15 inch MacBook Pro is nog steeds een uitstekende laptop, die veel prestatievermogen in een dunne behuizing stopt. De unibody aluminium behuizing en de invoermogelijkheden blijven goede redenen om te kopen. De beschikbaarheid van accessoires voor Thunderbolt wordt ook steeds beter.
Het grootste nadeel is de hoge prijs die Apple vraagt voor een jaar garantie. Zeker de hoge extra kosten van 400 euro voor het vernieuwde 2,4 GHz model zal alleen nuttig zijn voor enkele gebruikers aangezien het basismodel met een 2.2 GHz quad core en een Radeon HD 6750M niet zo heel veel langzamer is.
